Müslümanlık, yahudilik ve hristiyanlık… Kuran-ı Kerim, İncil ve Tevrat… Üç kitapta da kendisinden söz edilen isim O… Bundan asırlar önce yaşamış ancak günümüzde hala tartışmaları sürüyor. Abram veya Abraham diye de biliniyor… Hz. İbrahim… Üç dinde onun kendi soyundan geldiğine inanıyor. Peki, Yahudiler, hristiyanlar ve müslümanlar neden Hz. İbrahim’in kendi soylarından geldiğini düşünüyor? İslam da bununla ilgili bir ipucu var mı? İslam’ın haniflik dini ile bağlantısı ne? İsrail ismi ne anlama geliyor? Hz. İbrahim’in Nemrut ile bir bağlantısı var mı? Yahudi doğmak için annenin yahudi olması neden zorunlu? Hz. Muhammed, Hz. İbrahim’in dinine inanıyor muydu? Tüm bu soruların cevabını Akdeniz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Muhammet Yeşilyurt’tan dinliyoruz. İşte ilgi uyandıracak tarih ve insan temalı araştırmamızın detayları…Hz. İbrahim, Harran’da dünyaya gelmiş, sonra babası ile Babil’e gitmiş. Babası putperest olan ve putperestler arasında yaşamasına rağmen hiçbir puta tapmayan Hz. İbrahim, sadece tek bir ilahi gücün varlığına inanıyordu. Hatta bu inancını "Ey kavmim! Ben, sizin (Allah’a) ortak koştuğunuz şeylerden uzağım. Ben, O’nun birliğine inanarak yüzümü, gökleri ve yeri yoktan yaratan Allah’a çevirdim ve ben müşriklerden değilim" ayeti de özetliyor. Hz. İbrahim Kur’an-ı Kerim’de ismi en çok zikredilen peygamberdir. Putları nasıl kırdığı ve bu sebeple ateşe atılmasına rağmen nasıl yanmadığı yüzyıllardır anlatılır. İslâm inancına göre ise Hz. İbrahim, Allah tarafından kendisine kitap (suhuf) gönderilmiş bir peygamberdir.O bir Hanîf'tir, tevhid inancının önderi olmuştur. “Genel” anlamıyla İslâm ise Allah’ın Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar bütün peygamberlere vahyettiği “inanç sisteminin” adıdır. İşte Haniflik de bu anlamda “İslâm”dır.“Kur’an-ı Kerim’e Göre Müslümandır”Hz. İbrahim peygamberin dini ile ilgili tartışmaların yıllardır sürdüğünü kaydenden Ak. Ünv. İlahiyat Fakültesi Dek. Yard. Muhammet Yeşilyurt, “Hz. İbrahim Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam dinlerinde kendisinden söz edilen en önemli şahsiyetlerden biridir. Tevrat İbrahim'i daha ziyade bir ata, kabile başkanı, hatta savaşçı olarak takdim eder. Yahudilik, hem dinî hem de millî bir kimliğe karşılık gelmektedir. Yahudilik, Hz. Musa’ya Allah tarafından vahyedilen bir “din” olmasının yanında, “hakiki” bir Yahudi olabilmek için Yahudi bir anneden dünyaya gelmiş olmanın şart koşulması yapısını söyler. İbrahim’in dininin Yahudilik olduğu fakat onun bu dinin kurucusu olmadığı, kurucunun Musa olduğu şeklindedir. Hıristiyanlığa geldiğimizde yer yer İbrahim’e ve onun inancına yapılan atıflarda İbrahim’in mensubu olduğunu anlaşılır kılma çabasından çok, Hıristiyanlığı İsa Mesih’i meşrulaştırma gayretlerinin olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim Hıristiyan inancına göre İbrahim, dört gözle Mesih'in gelişini beklemiş ve imanıyla İncil'in mesajını kucaklamıştır. İbrahim ve onun imanı, İsa’nın gelişinin habercisidir. İslâm inancına göre ise Hz. İbrahim, Allah tarafından kendisine kitap (suhuf) gönderilmiş bir peygamberdir. O bir Hanîf'tir, tevhid inancının önderi olmuştur. Kuran'da Hz. İbrahim'in zikredildiği yerler hemen hemen Hz. Musa'nın zikredildiği yerler kadar çoktur. Hz. İbrahim'e yapılan atıfların çoğu onun Allah'ın varlığını tavizsiz ikrarı noktasındaki kendine has tavrına vurgu yapmaktadır. O, Kuran'ın pek çok yerinde de ifade edildiği gibi “Müslüman”dır. Bundan dolayı Müslümanlar için İbrahim’in dini Hz. Muhammed’in miladi yedinci yüzyılda Arabistan Yarımadası’nda restore ettiği tevhid inancının en özgün ve bozulmamış formunu temsil etmektedir. Yani Hz. İbrahim’in dini İslam inancına göre İslâm’dır” diye konuştu.Haniflik ve İslam Hanifliğin aslında İslam ile aynı şey olduğuna dikkat çeken Yeşilyurt, “Kur’an’da ve diğer İslam kaynaklarında Hz. İbrahim’in dini için kullanılan üç ana adlandırmayla karşılaşmaktayız. Bunlar; Millet-i İbrahim, İslam ve Hanif isimleridir.“Millet-i İbrahim” terkibi, “millet” ve “İbrahim” kelimelerinden oluşturulmuş bir isim tamlamasıdır. Kur'ân'da millet kelimesi biri Hz. İbrahim, İshak ve Yakûb'a nisbet edilmek suretiyle, yedisi "millet-i İbrahim" şeklinde olmak üzere on beş yerde geçmektedir.“Millet-i İbrahim” terkibinin geçtiği ifadeler, pek çok meâlde hep, “İbrahim’in dini” diye tercüme edilmiştir. Hz. İbrahim’in mensup olduğu dinin Kur’ân’daki isimlendirmelerinden birinin de “İslâm” olduğunu görmekteyiz. Hac sûresi 22. ayette Hz. İbrahim, kendi dinini “İslam”, mensuplarını da “müslimûn” olarak isimlendirmiştir. Ayrıca Âl-i İmran sûresi 67. âyet, Hz. İbrahim’in dininin adlarından birinin de “İslâm” olduğunu apaçık bir şekilde ortaya koymaktadır.Bu âyette Allah, İbrahim’in ne Yahudi ne de Hıristiyan olduğunu, fakat “bir hanif ve Müslüman (kâne hanîfen müslimen)” olduğunu beyan etmektedir. Hz. İbrahim’in dinine Kur’ân’da verilen adlardan biri de “Haniflik”tir. İslâm âlimleri “hanif” kelimesinin Arapça “h-n-f” kökünden lügatte “meyletmek, yönelmek” manasına geldiğinde müttefiktir” dedi.Hz. Muhammed Hz. İbrahim’in Dinine İnanıyor Muydu?Hz. Muhammed (s.a.v.) ‘in Hz. İbrahim’in dinine inandığını belirten Yard. Doç. Dr. Yeşilyurt, “Evet Hz. Muhammed, Hz. İbrahim’in dinine inanıyordu ve aslında tebliğ ettiği din de onun diniydi, yani İslamdı. Çünkü Allah, ilk peygamberden son peygambere kadar bütün peygamberlere aynı inanç sistemini, yani İslâm’ı vahyetmiştir. Kaldı ki Kur’an’da da Allah, Hz. Muhammed’e “Sonra sana, "Tevhid önderi (hanif) olan ve putperestler arasında yer almamış bulunan İbrâhim’in dinine uy" diye vahyettik” (Nahl suresi 123. Ayet) buyurarak bir anlamda İbrahim’in dinine uymasını Peygamberimize emretmiştir. Bunun yanında,Millet-i İbrahim terkibinin yer aldığı âyetlerde Hz. Muhammed'in tebliğ ettiği dinin, özü bakımından Hz. İbrahim'in diniyle aynı kabul edildiği hususu vurgulanmaktadır” dedi.Hz. İbrahim’in Nemrud ile Mücadelesi Hz. İbrahim’in, kendi döneminde mücadele ettiği Nemrut isminde bir hükümdardan bahsedilir. “Hz. İbrahim-Nemrut” mücadelesiyle ilgili olarak Akd. Ünv. İlahiyet Fak. Dek. Yard. Yeşilyurt, “Hz. İbrahim-Nemrut mücadelesiyle ilgili olarak yazılı olarak değil ama sözlü Yahudi rivayetlerinde onun putperest babasıyla ve Nemrut’la olan mücadelesi ayrıntılı olarak ele alınmakta ve o dönemin insanlarında var olan çok tanrıcılığa meydan okuyan bir duruş sergilediği çeşitli rivayetlerle desteklenmektedir. İslâm’a gelindiğinde ise Kur'an-ı Kerim Hz. İbrahim'in başından geçen bazı olayları naklederken, bilhassa Nemrud ile olan mücadelesini anlatırken hiç tarih vermediği gibi Nemrud'un ismini de anmamaktadır. Ancak bütün İslâm tarihçileri onun doğduğu sırada o bölgede Nemrud'un kral olduğu hususunda hemfikirdirler. Diğer taraftan Hz. İbrahim'in putları kırması, Nemrud ile mücadele etmesi ve ateşe atılması ile ilgili olarak İslâm ve Yahudi kaynaklarında mevcut olan haberlerde bazı ortak noktalar vardır. Onun, babasının dükkânında çalışması, put satması, putlara yemek yedirmeye çalışması, babasını ve kavmini putlara tapmaktan vazgeçirmeye çalışması hakkındaki haberlerde her iki kaynakta fazla bir farklılık görülmemektedir. Ancak Yahudi kaynaklarda Hz. İbrahim, putları ateşe atıp yakarken İslâmî kaynaklarda onları balta ile kırmaktadır. “The Apocalypse of Abraham (İbrahim’in Vahyi)” adlı eserde ise putların Hz. İbrahim tarafından kırılmasına ilaveten yine onun eliyle ateşe atıldığına dair rivayetler mevcuttur, fakat aynı eserde putların başkaları tarafından kırıldığını ve bunda Hz. İbrahim’in bir dahli olmadığını söyleyen rivayetlere de yer verilir. Aynı kaynakta Hz. İbrahim’in bu olayları gördükten sonra putların güçsüzlüğüne kani olduğu da zikredilir.Hz. İbrahim'in Nemrud ile mücadelesinde iki kaynakta da hedef, Allah'ın birliğini ispatlamaya yönelitir” diye konuştu.Yahudilik için annenin önemi “Yahudi olabilmek için annenin yahudi olması zorunludur” diyen Yard. Doç. Dr. Muhammet Yeşilyurt, bu durumun Hz. İbrahim ile ilgisi olup olmadığını şöyle açıklıyor:Yahudileri ifade etmek için kullanılan birden fazla adlandırma mevcuttur. Bunlardan biri de “İsrailoğulları”dır. Adına İsrailoğulları denen bu topluluk, soylarını Hz. İbrahim’e kadar geri götürür. Bu soy silsilesi şu şekildedir: İbrahim, İshak, Yakup,Yakup’un 12 oğlu ve bu oğullardan türeyen İsrailoğulları. Bu silsilede İshak, İbrahim’in; Yakup, İshak’ın oğludur. Yahudi inancına göre İsrail ismi, “tanrıyla güreşip yenen” anlamında Tanrı tarafından Yakub’a verilmiş bir lakaptır. İşte İsrailoğulları derken kastedilen, bu 12 oğul ve onlardan türeyen Yahudi topluluğudur. Fakat her ne kadar Yahudiler soylarını bir erkek olan Hz. İbrahim’den getirseler de ırkî anlamda gerçek bir Yahudi olabilmek için annenin Yahudi olması gerekir. Peki neden anne? Yahudilere göre Hz. İbrahim ilk olarak Sare isimli bir kadınla evlenmiş, fakat ondan bir çocuk sahibi olamamıştır. Sare de kendisinin kölesi olan Hacer isimli kadını, Tanrı Yahve’nin de onayıyla kocası İbrahim’le evlendirmiş; İbrahim’in bu evlilikten İsmail adında erkek bir çocuğu dünyaya gelmiştir. İsmail’in doğumundan yaklaşık 12-13 yıl sonra Tanrı Yahve, o sıralar yaşı hayli ilerlemiş olan Sare’ye de bir erkek evlat nasip etmiştir. Adı İshak olan bu çocuğun doğumundan sonra Sare ve Hacer arasındaki çekişme ve belki de daha çok Sare’nin Hacer ve oğluna duyduğu kıskançlık, nihayetinde Hacer ve oğlu İsmail’in, İbrahim’in evinden uzaklaştırılıp uzak diyarlara göç etmelerine sebebiyet vermiştir.İsmail’in annesiyle birlikte göç ettiği bu bölge bugünkü Hicaz yarımadasıdır. Bugünkü Arap soyunun da İsmail’in neslinden türeyen bir topluluk olduğu kabul edilir.Diğer taraftan Yahudiler, İbrahim-İshak-Yakup çizgisinden gelen bu soylarının Tanrı tarafından seçilmiş, diğer milletlere üstün kılınmış ayrıcalıklı bir soy olduğuna inanırlar. İşte soylarını bir kadından, anneden, dolayısıyla Sare’den getirterek, İbrahim’in köle bir kadın olan Hacer’den doğan diğer oğlu İsmail’in ve onun soyu olan Arapların seçilmiş millet olmalarının önüne geçmek istemişlerdir. Şayet soyu babadan yani İbrahim’den getirmiş olsalardı, İbrahim’in İsmail’den devam eden soyu da yani Araplar da bu inanca göre seçilmiş millet olabilecekti. Bundan dolayı Yahudiler geçmişte olduğu gibi bugün de soylarını babadan değil, anneden getirmeye devam ederler.ESRA KÖKSAL
Gündem
17 Aralık 2018 - 14:12
Güncelleme: 17 Aralık 2018 - 14:42
Hz. İbrahim ve Şifreleri
Hz. İbrahim ve Şifreleri
Gündem
17 Aralık 2018 - 14:12
Güncelleme: 17 Aralık 2018 - 14:42
Rabbimiz Kevser süresinde soyu kesilmeyen peygamber efendimizden bahsetmiş ve efendimizin soyu kız çocuğundan devam etmiştir.