Osmanlı Devleti’nin Manevi Babası: Şeyh EdebaliAsırlarca dünya üzerinde hâkimiyet süren ve başka bir örneği olmayan Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında fikren ve manen büyük rolü olan Şeyh Edebali’yi sizler için araştırdık. Aslen Kırşehirli olup Osmanlı için büyük bir öneme sahip olan ve Bilecik’e büyük katkı koyan Şeyh Edebali Osman Gazi ile nasıl tanıştı? Bilecik Osmanlı için neden bu kadar önemliydi? Osman Gazi’nin gördüğü rüyanın sırrı neydi? İşte tüm araştırmamızın sırrı Bilecik Belediyesi’nin hayata geçirmiş olduğu kültür turizmine adeta ev sahipliği yapan Şeyh Edebali Türbesi’nde gizli.Osmanlı Devleti’nin manevi ve fikri temellerini oluşturan Şeyh Edebali’nin hikâyesini sizler için yerinde inceledik. Antalya Camcılar Odası’nın düzenlemiş olduğu gezi ile görme fırsatı bulduğumuz Diriliş’in şehri Bilecik’te bulunan Şeyh Edebali Türbesindeyiz. 7’den 70’e ziyaretçi akınına uğrayan türbe’de Şeyh Edebali’nin yanı sıra Fatih Sultan Mehmed’den Kanuni’ye birçok padişahın da portresi bulunuyor. Türbenin bitiminde Sultan 5. Reşad’ın Osmanlı Devleti’nden ayrılışının yansıtıldığı fotoğraf bulunurken türbe gezisinin ardından ise 9 dakikalık film gösterisi ile Osman Gazi’nin rüyasının sırrı anlatılıyor. “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” gibi birçok ünlü sözü de bulunan Şeyh Edebali’nin ilk olarak yaşam hikâyesi ile başlıyoruz. Dilerseniz Osmanlı için büyük öneme sahip olan Şeyh Edebali’yi daha yakından tanıyalım.1206 yılında Kırşehir'in Mucur İlçesi İnaç köyünde dünyaya gelen Şeyh Edebali ilk eğitimini Karaman'da dönemin önde gelen alimlerinden Necmeddin ez-Zahidi'den aldı. Daha sonra eğitimini tamamlamak için Şam'a gitti. Burada yine dönemin önde gelen isimlerinden Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri 'den tefsir, hadis ve İslam hukukunu öğrendi. Eğitimini tamamladıktan sonra Karaman'a döndü. Kısa süre sonra Eskişehir'e bağlı Uludere köyüne yerleşti. Tasavvuf eğitimini burada Süleyman Türkmani'den aldı. Eğitimini aldığı sıralarda Eskişehir'de Sultan Alaeddin Camii'nin bahçesinde öğrenciler yetiştirmeye başladı. Etrafı öğrencilerle doldu ve Osman Gazi ile ilk kez burada karşılaştı. Halkın gönlüne taht kurmuş olan Şeyh Edebali, oradan ayrılarak Bilecik'e yerleşti. Burada bir zaviye kurdu. Talebe yetiştirerek halk nasihatlerde bulundu. Zaviyesi hiç boş kalmadı, gelen fakir fukaranın her türlü ihtiyacını karşıladı, hatta onlar için bir koyun sürüsü bile edindi. Eskişehir'de ona hayran kalan Osman Gazi, Bilecik'te de ziyaretlerini sürdürdü.Osman Gazi zaviyede konuk olduğu bir gece rüyasında Şeyh Edebali'nin koynundan doğan ayın kendi koynuna girdiğini, göbeğinden bir ağaç bittiğini ve bu ağacın gölgesinin dünyaya yayıldığını, altından dağlar yükseldiğini ve bu sağların dibinden sular aktığını gördü. Uyanır uyanmaz rüyasını Şeyh'e anlattı.Şeyh Edebali rüyayı söyle tasvir etti:“Sen, Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın. Kızım Mala Hatunla evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin asil ve temiz soyunuzdan nice padişahlar gelecek, onlar nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar, Allahü Teâlâ nice insanın huzur ve saadete kavuşmasına, İslâm dini ile şereflenmesine senin soyunu vesile edecektir.'' Peki bu rüyadan sonra Osman Gazi şeyhin dediklerini yaptı mı? Mala Hatun ile evlendi mi? İşte cevabı…Osman Gazi, gördüğü rüyadan sonra Mala Hatun ile evlenerek ona damat oldu. Bu evlilikle Şeyh Edebali'ye daha yakın olan Osman Gazi devletin kuruluşu sırasında kanunları hazırlarken onun hukuki bilgisinden yararlandı. Şeyh Edebali Osman Gazi'nin baş danışmanı oldu. Osmanlı devletinin ilk kadı ve müftüsü olarak devletin ilk kanunu hazırladı.Sadece Osman Gazi değil, Şeyh Edebali’nin Osman Gazi’nin babası Ertuğrul Gazi için de önemli olduğu şu sözlerle anlaşılıyor:Ertuğrul bey, Osman Gazi'ye, Şeyh Edebali için “Oğul beni kır, Şeyh Edebali'yi kırma o bizim boyumuzun ışığıdır, terazisi dirhem şaşmaz" demiştir. Malıyla, canıyla yakıp yıkılmış bu ümmet Şeyh Edebali'nin nasihatleriyle kurulan Osmanlı devletiyle huzur buldu. Osmanlı devleti kurulduğu sırada 90 yaşlarında olmasına rağmen tüm ilim ve birikimini devlete aktararak, öğrenci yetiştirmeye devam etti. Öğrencileri Anadolu'nun dört bir yanında İslam'ı anlattı. Ahi teşkilatının başına geçti. Toplumun her kesiminin birlik olmasında önemli roller üstlendi. Aldığı eğitimin zekatını ölene kadar halk hizmet ederek ödedi.120 yaşına kadar uzun, ağlıklı ve faydalı bir ömür süren Şeyh Edebali 1326'da Bilecik'te vefat etti. Osman Gazi akıl hocasının cenazesini kendi elleriyle defnetti ve adına bir türbe yaptırdı.Şeyh Edebali'nin Osman Gazi'ye verdiği şu nasihatler ile 600 yıldan uzun süren bir devletin temelleri atıldı. OSMAN BEY'E NASİHATİ Şeyh Edebali damadı Osman Gazi’nin Bey olması üzerine verdiği nasihati çok ünlüdür.''Ey oğul! Bundan sonra öfke bize, uysallık sanaGüceniklik bize, gönül almak sanaSuçlama bize, katlanmak sanaAcizlik bize, yanılgı bize, hoş görmek sanaGeçimsizlikler, çatışmalar, anlaşmazlıklar bize, adalet sanaKötü göz, şom ağız haksız yorum bize, bağışlamak sanaEy Oğul!Bundan sonra bölmek bize, bütünlemnek sanaÜşengeçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sanaEy Oğul!Sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek açmazİnsanı yaşat ki, Devlet yaşasınEy Oğul! Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlıAllah (C.C) yardımcın olsunSözleri- Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez.- Kişinin gücü günün birinde tükenir ama bilgi yaşar. Bilginin ışığı kapalı gözlerden bile içeri sızar aydınlığa kavuşturur.- Ukalayla dost olma: çok konuşur, boş konuşur, kem konuşur; üzülürsün. - Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin. - Üç kişiye acı; cahiller arasındaki alime, zenginken fakir düşene, hatırlı iken itibarını kaybedene. - Bilesin ki, atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.- Sana yükünü taşıyacak güç , ayağını sürçtürmeyecek akıl ve kalp versin.- Aç gözlü ile dost olma: ikram bilmez, kural bilmez, doymak bilmez; üzülürsün.
Kültür-Sanat
23 Mart 2018 - 06:54
İnsanı Yaşat ki Devlet Yaşasın
Esra Köksal ile Tarih ve İnsan'da bu hafta Osmanlı'nın kalbi dirilişin şehri Bilecik ve Şeyh Edebali Türbesi'ni araştırdık.
Kültür-Sanat
23 Mart 2018 - 06:54