Günümüzde modern tıptaki gelişmeler ile birlikte pek çok yeni bilim dalları da ortaya çıkmaktadır. Perinatoloji de modern tıptaki ilerlemeler sayesinde ortaya çıkmış bir bilim dalıdır. Yaygın olarak bilindiği gibi Kadın Hastalıkları ve Doğum, içerisinde gebelik takibi, kadın kanserleri, kısırlık tedavileri, menopoz gibi farklı alanları kapsamaktadır. Günümüzde, araştırmalar sayesinde yeni bilgilerin ortaya çıkması ve yayılması eski zamanlara göre çok daha hızlı gerçekleşmektedir. Bilgilerin hızlıca güncellenmesi ve yayılması ister istemez Kadın Hastalıkları ve Doğum alanında da özel üst alanları oluşmasını zorunlu kılmıştır. Tüm bu gelişmeler, Kadın Hastalıkları ve Doğum alanında Perinatoloji olarak isimlendirilen bir üst alanın yani yan dal uzmanlığının ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Gebeliklerin yaklaşık olarak yüzde 10-ile 15’i, normal gebeliklere göre anne ya da bebek açısından daha fazla riski beraberinde getirmektedir. Perinatoloji bilimi işte bu normalden daha fazla riske sahip olan gebelerin tanı ve tedavisi ile ilgilenen bilim dalı olarak tanımlanabilir.
Bir Gebeliği Yüksek Riskli Gebelik Haline Getiren Durumlar Nelerdir?
Gebelikler, anne, bebek (fetus) ya da plasentadan kaynaklı durumlar nedeniyle yüksek riskli gebelik haline gelebilirler ve bu durumlarda Perinatoloji Uzmanı ya da Perinatoloji Uzmanının koordinatörlüğünde birden fazla uzmanlık alanından hekim grubu tarafından yönetilmesi gerekebilecektir.
Anne Kaynaklı Yüksek Riskli Gebelik Durumları Nelerdir?
- Anne yaşının doğurganlık yaşlarının alt ve üst sınırlarında olması: Burada bahsedilen anne yaşının 18’in altında olması ya da 35-40 yaşın üzerinde olmasıdır. Her iki durumda da hem anne hem de bebek için bazı sorunların görülme ihtimali artmaktadır
- Annenin gebelikten önce kronik hastalığı olması: Gebe kalmadan önce annenin sahip olduğu diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon, guatr, romatizmal hastalıkları, epilepsi, ülseratif kolit vb gibi otoimmün hastalıklar, kalp, akciğer, böbrek, iskelet sitemi, karaciğer hastalıkları ve bu hastalıklar için ilaç kullanımlarının olması gebeliği yüksek riskli gebelik haline getirir. Bu tür durumlarda gebelik oluşmadan önce anne adaylarının Perinatoloji uzmanına muayene olup gebelik öncesinden yapılması gereken planlamaların yapılması gebelikteki risklerin azaltılmasına katkı sağlayacaktır.
- Annenin gebelikten önce kronik hastalıkları nedeniyle devamlı kullandığı ilaçların varlığı.
- Annenin gebelikte maruz kaldığı ve gebeliği olumsuz etkileyen durumlar ki bunlar bebeğe zarar verebilecek radyasyon, kimyasal ajanlar, ilaçlar vb şeklinde değerlendirilebilir. Böyle durumlarda Perinatoloji değerlendirilmesi, gebelikte oluşabilecek olası riskleri ve bu riskler ile ilgili süreçlerin yönetimini sağlayacaktır.
- Gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon, gebelik diyabeti, gebelik zehirlenmesi, erken doğum tehdidi gibi durumlar ve yönetimi
Fetus (anne karnındaki doğmamış bebek) ile İlgili Yüksek Riskli Gebelik Durumları
- Düşük tehdidi, tekrarlayan düşükler gibi durumlar
- Fetusun gelişiminin akranlarına göre gelişiminin küçük ya da büyük olması
- Fetusa ait kromozomal bozuklukların anne karnında tanısı ve yönetimi. Amniyosentez (fetusun suyundan örnek alınması), kordosentez (fetusun göbek kordonundan kan alınması), koryon villus örneklemesi (fetusun plasental dokusundan örnek alınması) ya da organ biyopisileri, bu hastalıkların tanısı amacıyla Perinatoloji uzmanları tarafından yapılan işlemlerdendir.
- Fetusa ait yapısal sorunların (beyin, kalp, böbrek, iskelet sistemi vb) tanısı ve bu sorunların yönetimi
- Fetusta anemi (kansızlık) vb durumların tanısı ve yönetimi
- Fetusa ait anneden geçen toksoplazma, rubella, citomegalovirus, sifiliz, parvovirus vb enfeksiyonların tanısı ve yönetimi
Plasenta ve ekleri ile Fetusun Suyu (amniyon sıvısı) Anormallikleri İle İlgili Yüksek Riskli Durumlar
- Plasentanın yerleşim yeri anomalileri. Plasentanın rahimin alt ksıımlarına yerleşmesi (plasenta previa) durumları
- Plasentanın yapışma anomalileri (plasenta acreata, percreata vb durumlar)
- Plasenta altında kanama olması, plasentanın erken ayrılması vb durumları
- Doğumdan sonra plasentanın ayrılmaması, doğum sonu kanama miktarında artma gibi durumlar
- Amniyon sıvısının miktarında artma ya da azalma durumları
- Amniyon sıvısının miadında doğum başlamadan, gebeliğin erken döneminden boşalması durumları
- Amniyon sıvısı ve zarlarında iltihaplanma durumları
Yukarında bir kısmı sayıldığı şekilde, anne, bebek ya da plasenta nedeniyle artmış risk barındıran durumlar anne Perinatoloji Bilimi’nin konusudur.
Anne karnında ameliyat, günümüzde gelişen modern tıp sayesinde bizlere yeni ufuklar açmaktadır. Fetusa ait bazı sorunlar anne karnında tanı aldıktan sonra tedavi de edilebilmekter. Anne karnında tedavi ya da fetal terapi olarka adlandırılan bu disiplin sayesinde bebekler doğuncaya kadar beklemeden ya da onların anne karnında kaybedilmesinden önce bebeklerin anne karnında tedavisi mümkün olabilmektedir. Henüz yeni bir alan olmakla birlikte anne karnında ameliyatlar sayesinde fetusların hayatta kalmalarına ya da sakatlıkların azaltılmasına Perinatoloji Bilimi katkı sağlayabilmektedir.
Prof. Dr. Selahattin Kumru
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı - Perinatoloji Uzmanı
