Miyomlar rahimde görülen ve kadın genital sisteminin en sık karşılaşılan tümörleridir. Neredeyse sokakta karşılaştığımız doğurganlık çağındaki her 3 kadından birinde miyom görülmektedir. Milimektrik boyutlarda miyomlar olabilecği gibi çapları 30-40 cm ye ulaşan miyomlar ile karşılaşılabilmektedir.
Miyomlar Neden Oluşur?
Miyomların neden oluştuğu tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Ancak elimizdeki veriler myomların, rahimi besleyen damarların çevresini saran kas tabakasından köken aldığını düşündürmektedir. Ayrıca henüz adet görmeye başlamayan çocuklarda görülmemesi, gebelikte büyümeleri, menopozdan sonra küçülmeleri östrojen hormonu etkisinde geliştiklerini ve büyüdüklerini göstermeketedir.
Miyomlar Hangi Yakınmalara Neden Olurlar?
Miyomlar, rahimde yerleştikleri bölge, büyüklükleri ve sayıları ile ilşkili olarak pek çok farklı yakınmaya neden olabilirler ya da hiçbir yakınmaya neden olmadan sessizce büyüyerek tesadüfen tanı konulacak hale gelebilirler. Genel olarak söylemek gerekirse rahimin iç tabakasına yakın yerleşen miyomlar düzensiz adet kanamaları, adet kanamasının miktarının artması ve buna bağlı olarak gelişen kanszılık, çabuk yorulma, uykuya eğilim, efor kapasitesinde azalma ve yakınmalar ile birlikte kısırlığa (infertilite) neden olabilirler. Rahimin duvarı içine ya da dış kısmına doğru yerleşmiş ve büyümüz myomlar kasık ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı, sık idrar çıkma, kabızlık ve büyük boyutlara ulaştılar ise halsizlik gibi yakınmalara neden olabilirler. Rahim içinin yüzey alanını etkilemiyorlar ise düzensiz adet kanaması bu tip miyomlarda görülmeyebilir.
Miyom Tanısı Nasıl Konulur?
Miyomlar jnekolojik muayene ve arkasından gerçekleştirilen ultrasonografi ile kolaylıkla tanınabilirler. Ultrasonografinin yetersi kaldığı aşırı kilolu hastalarda Bilgisayarlı Tomografi ya da Magnetic Resonans (MR) ile tanı konulabilir.
Miyomlar Kansere Dönüşür mü?
Miyomları yüzde doksan dokuzdan fazlasında kanser hücresi bulunmaz ve iyi huyludurlar. Ancak çok az bir kısmı sarkom (kanser) ya da benzeri patolojik tanı alırlar. O nedenler miyomlar çıkartıldıktan sonra mutlaka patolojik inceleme yapılması gerekmektedir.
Miyomlar ve Gebelik
Konu başlığında da belirtilen ana konu miyomların gebeliğe etkileri konusu geniş bir spketrumu kapsamaktadır. Rahim duvarının içinde ya da rahim duvarının dışına doğru yerleşmiş ve büyümüş küçük çaplı myomlar genellikle ne ne gebe kalmakta, ne gebeliğin devamında ne de doğum sonunda sorun oluşturmazlar. Ancak büyük çaplı ve özellikle de rahim içine (endometriyal kavite) oluşan ve gelişen miyomlar rahim içinin gebeliğe hazırlanmasında kısıtlamalar oluşturarak kısırlığa neden olabilirler. Bazı miyomlar tüplerin rahimden çıktığı bağlantı yerlerine bası yaparak tülerde pasajı engelleyebilmekte ve gebe kalmayı imkansız hale getirebilmektedirler. Bazı miyomlar gebe kalmyı engellemedikleri halde gebelikte büyüyerek rahim iç kısmına doğru büyüyerek bebeğin bulunduğu bu boşluğa bası yaparak bebeğin gelişiminde zorluklara ve hatta rahim içinde bebeğin kaybeilmesine neden olabilirler.
Miyomlar genel olarak gebelik boyunca, gebelik öncesi boyutlarının iki katı kadar büyüklüğe ulaşmaktadırlar. Bu nedenler gebelikte, rahim büyümesi ile annenin kalbi üzerine eklenen efor yükü myom olgularında daha da artmış olacaktır. Böylece özellikle büyük miyomları olan gebelerde halsizlik, kasık ve bel ağrısı gibi yakınmalar myomu olan gebelerde daha da abartılı olacaktır.
Büyüyen miyomlar bazen doğum kanalına yani bebeğin geçeceği yola etki yaparak normal vaginal doğumu imkansız hale getirebilmektedirler. Bu olgularda sezaryen ile doğum riski de artmış olacaktır. Doğumdan sonra ise ister normal vaginal doğum olsun isterse sezaryen ile doğum, rahim kasılmalarını olumsuz etkiletebildikleri için, artmış kanama riskleri mevcuttur. Doğum sonu kanama miktarındaki artışlar iyi yönetilemez ise aşırı kanama, kan kaybına bağlı şok, böbrek yetmezliği ve hatta anne ölümüne kadar gidebilecek süreçleri tetikleyebilmektedir. O nedenle gebelik ve miyomu olan olguların doğumlarının, tüm bu süreçleri yönetebilecek bilgi, beceri ve deneyimi olan, ihtiyaç duyulması halinde kan ve kan ürünleri verilebilecek, anne için ihtiyaç olması durumunda yetişkin yoğun bakım uzmanı ve ünitesi olan tam donanımlı merkezlerde yaptırılması hayat önem taşıyacaktır.
Miyomlar Nasıl Tedavi Edilir?
Miyomların tedavisi tamamen myom hastasına özeldir. Küçük çaplı ve hiçbir yakınmaya neden olmayan miyomlar sadece takip edilebilirken, büyük ya da hastada kısırlık, kanama, ağrı vb sorunlara neden olan myomlar tedavi gerektirecektir. Miyom tedavisi için her ne kadar geçici ve kısmi etkileri olan bazı yöntemler mevcut olsa da miyomların kalıcı tedavileri onların çıkartılması yani ameliyattır. Miyom ameliyatının açık mı yoksa kapalı (laparaskopik) mı yapılacağı ya da miyom ile birlikte rahimin de alınıp alınmaması vb pek çok senaryo tamamen miyom hastasının yaşı, beklentileri, myomların büyüklükleri ve yerleşim yerleri ile ilişkili durumlardır ve tüm bunlar göz önüne alınarak en uygun tedavi seçeneği hasta ve ailesi ile de tartışıldıktan sonra belirlenmelidir. Zira her tedavi şeklinin hem kısa hem de uzun dönemde etkileri olacaktır ve bu hususlar dikkatlice tartışıldıktan sonra karar verilmelidir.
Gebe kadında sezaryen ile doğumdan sonra miyom ameliyatı konusu en çok merak edilen konulardan birisidir. Biz hekimler sezaryen sırasında myom ameliyatı yapmak için genellikle hevesli değilizdir. Zira miadında bir gebede rahimdeki kan akışı oldukça fazladır (neredeyse 600 ml/dak). Bu da demek oluyor ki annenin tüm kanı yaklaşık 8-10 dakika içerisinde rahim bölgesinden dolaşmaktadır. Miyom ameliyatları da doğası gereği kan kaybedilen ameliyatlardır. Ayrıca miyomlar doğumdan sonra zaten küçülecekleri için rahimin daha az kanlandığı bir zamana miyom ameliyatını ertelemek daha bilimsel bir yaklaşım olacaktır. Bu durumun istisnaları yani sezaryen sırasında myom ameliyatı yapılması uygun olan hastalar, miyomun cok kolay çıkartılabileceği rahim dışına doğru gelişmiş ya da saplı miyomlar ve miyom çıkartılmaz ise ameliyatın tamamlanamayacağı, kesi yeri ile yakın ilişkili miyomlar olup burada miyom çıkartılması zorunluluk olacaktır. Bu durumlar haricinde genellikle sezaryen sırasında miyom çıkartılması yapılmamaktadır.
Prof. Dr. Selahattin Kumru
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı - Perinatoloji Uzmanı
